Deel van die kracht en sterkt’
die steeds het kwade wil
en ’t goede toch bewerkt”
(Goethe, ‘Faust’)
12-07-07: De Meester en Margarita – Michail Boelgakov
Ik vond dit een boeiend boek, een beter woord kan ik er niet voor vinden. Het verhaal lijkt van absurditeiten aan elkaar vast te hangen, maar wat wil je ook anders.. met de duivel in het spel? Dat maakte het af en toe erg apart, een ander woord kan ik daar ook weer niet voor vinden. Maar het laat veel meer zien, over een samenleving, over de mens en de relatie daarbinnen en daartussen en het commentaar erop. Het laat zien hoe ontzettend moeilijk het leven van een schrijver kan zijn. Interessant was ook dat toen het boek werd uitgebracht in een Russisch literair tijdschrift er veel in gesneden was onder de tegenwoordige noemer ‘censuur.’ In de uitgave die ik las, was deze tekst er weer in opgenomen en schuin gedrukt. In het nawoord van de vertaler, (en ik heb het verder ook horen zeggen) werd opgeworpen dat dit afleidend zou kunnen zijn. Nu is het wel zo dat je extra op die schuingedrukte woorden gaat letten omdat je wéét dat die er bij de eerste uitgave uit zijn gehaald en je verwondert je over dát feit alsmede de redenen bij elke geschrapte passage. Maar ik vond het, toegegeven dat ik wel extra bij die passages stil stond, ook juist bijdragen aan het boek omdat de schrijver met zijn verhaal ook duidelijk wil maken hoe moeilijk het is voor een schrijver als hij wordt tegen gewerkt. Of dat nu is door recensenten of door de censuur die er in een land aan de gang is. Ik vind dat het ook wel iets over het leven van de schrijver weergeeft. In mijn uitgave werd het leven van Boelgakov in het nawoord van de vertaler nog even kort geschetst. Dat maakte alles des te interessanter.